پتروگرافی، ژئوشیمی و ژنز کانسار آهن همیرد، شمال شرق سمنان

کانسار آهن همیرد در 74 کیلومتری شمال شرق سمنان و در ناحیه جام واقع شده است. این ناحیه در شمال زون ایران مرکزی قرار گرفته است. رخنمون های سنگی محدوده مورد مطالعه متشکل از مجموعه سنگ های آتشفشانی و پیروکلاستیکی با سن ائوسن میانی می باشد که ترکیب سنگ ها آندزیت تا آندزیت بازالت و توف می باشد. این مجموعه تحت تاثیر تزریق توده های نفوذی نیمه عمیق با ترکیب مونزونیت تا مونزودیوریت قطع شده اند. کانه زایی آهن در محل تماس توده با این سنگها رخ داده است. حضور گسترده هماتیت همراه با مقادیر فرعی مگنتیت، گوئتیت، لیمونیت، پیریت، باریت و کلسیت از مشخصات مهم کانی زایی در کانسار آهن همیرد است. کانی زائی به شکل رگه ای و عدسی هایی با ترکیب هماتیت و مقدار کمتر مگنتیت می باشد. ماگمای تشکیل دهنده این توده ساب ولکانیکی از نوع کالک آلکالن و غنی از پتاسیم است و دارای ماهیت متاآلومین متعلق به گرانیتوئیدهای نوع i قوس های آتشفشانی می باشد. غنی شدگی عناصر lil نسبت به عناصر hfs و آنومالی منفی nb و ti و قرار گرفتن آنها در محدوده vag نشان می دهد که توده نفوذی ساب ولکانیک همیرد در یک محیط تکتوماگمایی قوس آتشفشانی مرتبط با فرورانش تشکیل شده است. مطالعات حرارت سنجی انجام شده نمونه کوارتزی و باریتی (دو فازی غنی از مایع) محدوده دمایی یکنواخت شدگی به ترتیب برابر ?c 9/407 -4/162 و?c 3/298-7/98 و محدوده شوری 5/ 0تا 5/22 و 53/0 تا 26/20 درصد وزنی معادل nacl را نشان می دهد. دمای یکنواخت شدگی میانبار های سیال سه فازی دارای فاز هالیت در نمونه کوارتزی، 6/175 تا 6/501 ?c و شوری 4/31 تا 5/50 درصد وزنی معادل nacl می باشد. مقدار ?34s کانی پیریت بین ‰ 2/2 تا ‰ 4/7 می باشد. مقادیر ?34s و ?18o کانی باریت به ترتیب دارای محدوده بین ‰6/13 تا ‰2/20 و ‰ 2/10 تا ‰ 1/12 می باشد. مقدار ایزوتوپ های کربن و اکسیژن کانی کلسیت به ترتیب بین ‰4/3- تا ‰5/4- و ‰7/17 تا ‰1/19 است. شوری و دمای همگن شدن حاصل از مطالعات دماسنجی میانبارهای سیال و مطالعات ایزوتوپ پایدار(s,o,c) کانسار آهن همیرد، اختلاطی از سیالات ماگمایی و سیالات جوی را به عنوان منشأ محلولهای کانسارساز بیان کرده است. بر اساس بررسی های انجام شده می توان پیشنهاد کرد که احتمالا کانی سازی در کانسار همیرد در رده کانسارهای اسکارن قرار دارد.